به گزارش همشهری‌آنلاین؛ پرستار می‌خواهد تست PCR بگیرد. کمی این پا و آن پا کرده و متقاضی تست را با فرمان‌هایی که می‌دهد، سر جایش میخکوب می‌کند. لوله نازک تست را تا جایی که راه می‌دهد داخل بینی می‌فرستد تا به انتهای مخاط بینی برسد. این کارش برای برخی وحشتناک است و اشکشان را درمی‌آورد و برای برخی دیگر در حد یک قلقلک ساده است.
این تصویری است که از فرایند انجام تست کرونا در رسانه‌ها منعکس شده است؛ فرایندی که خیلی‌ها را مجاب کرده جای تست معمول تشخیص کرونا از راه‌های دیگری دنبال فهمیدن این باشند که کرونا دارند یا نه. راه میانبر انجام اسکن ریه است؛ نسخه‌ای آسان برای افرادی که نمی‌خواهند تست PCR بدهند و دوست دارند با یک تست ریه ارزان‌قیمت‌تر از آزمایش کرونا، سروته داستان ابتلای احتمالی خود را هم بیاورند؛ اتفاقی که باعث شده مراجعه به مراکز تصویربرداری و رادیولوژی بعد از شیوع بیماری دوبرابر و حتی بیشتر از آن شود؛ افزایشی که باید دلواپس جنبه‌های نگران‌کننده‌اش در آینده‌ای نزدیک بود.
مرکز سی‌تی‌اسکن در نزدیکی درمانگاه دولتی داخل کوچه‌ای خوش‌منظر است. ساختمان‌های نوساز و بالارفته از روی زمین معبری عریض و طویل ساخته که ماشین‌ها دوبله، سوبله کنار هم پارک کرده و صاحبان هر کدامشان دنبال کار خود رفته‌اند، اما در خیابانی که انتهای آن بن‌بست است ساختمانی با نمای سنگ سیاه بیشتر از دیگر ساختمان‌ها خودنمایی می‌کند.
درست جلوی ورودی ساختمان بلندبالا، جمعیتی پرشمار منتظرند. همه برای یک کار آمده‌اند: سی‌تی‌اسکن. بینشان همه‌جور آدمی با سن و سال‌های مختلف هست. رادیولوژی طبقه همکف است و به همان اندازه که افرادی بیرون در ایستاده‌اند، عده‌ای داخل هستند. منتظران ساعت‌هاست سرپا بدون هیچ صندلی‌ای برای نشستن، چشم به شماره‌ای دوخته‌اند که قرار است با خوانده شدنش، به صف انتظار پایان دهد و راهی اتاق سی‌تی‌اسکن‌شان کند.
با عبور از زیر نگاه سنگین آنهایی که منتظرند به داخل مرکز راهی پیدا می‌کنم. مرکز تر و تمیز و دیوارهایش پارکت شده است و زیر نور پررنگ لامپ کم‌مصرف بزرگی می‌درخشد. همه ماسک و برخی هم شیلد بر صورت دارند. داخل مرکز، مانند بیرون در، بیماران کنار هم نشسته‌اند و ترس از سر و صورت برخی‌شان می‌ریزد. گهگاه صدای سرفه‌ای به گوش می‌رسد و همه نگران خیره به محلی می‌شوند که صاحب صدای سرفه ایستاده است. یکی غر می‌زند و دیگری که جوانی است با موهای نسبتا کوتاه و شلوار جین آبی چیزی نمی‌گوید، اما نگاه شماتت‌بارش را برای لحظه‌ای هم که شده از روی مرد نسبتا میانسال کت و شلوار پوشیده برنمی‌دارد.
مرد میانسال سرفه‌هایش مانند یک سمفونی هر چند لحظه یک‌بار با صدای خشکی به گوش می‌رسد. ۲لایه ماسک آبی بر صورتش زده و صورتش پر از دانه‌های عرق است. عرق از گرماست یا خجالت را نمی‌شود فهمید. مرد نمی‌داند بماند تا بداند مبتلا به ویروس کرونا شده یا اینکه قید ماندن را بزند و از زیر نگاه سنگین مردم فرار کند. خوش‌شانس است که دستگاه اتوماتیک سالن، شماره‌اش را می‌خواند و او در لحظه‌ای از جلوی چشمان همه محو می‌شود. با رفتنش گویی آدم‌های حاضر در سالن انتظار سرگرمی خود را از دست داده‌اند، گرم کار دیگری می‌شوند.
سی‌تی‌اسکن همان تست کروناست منتها ارزان‌تر!
بیشتر منتظران سالن برای گرفتن تست ریه و فهمیدن اینکه کرونا دارند یا نه به مرکز آمده‌اند. هر چند بینشان کسانی هم هستند که رنگی به‌صورت ندارند و حالشان بی‌شباهت به بیماران مبتلا به سرطان نیست. منتظران با هم حرف می‌زنند و درباره اینکه چه حسی از هنگام ورود به دستگاه کانتر دارند، می‌گویند. به‌نظر بیشترشان برای نخستین‌بار است که برای سی‌تی‌اسکن آمده‌اند و تجربه‌ای از این آزمایش ندارند.
علیرضا موسوی، خودش را کارمند بانک معرفی و از اینکه چند روز است احساس بدی در گلویش دارد، گله می‌کند. می‌گوید چون تست PCR گران است، ترجیح داده تست ریه بدهد تا با هزینه کمتری از سلامتش اطمینان پیدا کند: «تست کرونا ۶۰۰هزارتومان می‌شود. چه خبر است. مگر می‌خواهند چه کار کنند. تست ریه هم همان کار تست PCR را می‌کند منتها با ۲۰۰هزار تومان. هر چند این هم گران است، اما خیلی ارزان‌تر از تست کروناست.»
این باور او را خیلی‌های دیگر هم دارند؛ تصوری که به گفته مسعود پزشکی‌راد، رئیس کنگره رادیولوژی ایران، قابل‌قبول نیست و نمی‌تواند راهکار مناسبی برای شناسایی بیماران مبتلا به کرونا باشد.
او به همشهری می‌گوید: «در موارد زیادی دیده‌ایم سی‌تی‌اسکن و تصویربرداری کمکی به شناسایی بیمار مبتلا به کرونا نمی‌کند. افراد زیادی ناقل بیماری بوده‌اند، اما در تصویربرداری و اسکن ریه نشانه‌ای از بیماری نداشته‌اند. برای همین کسی نباید فکر کند این روش برای غربالگری بیماران کرونایی مناسب است.»
پزشکی‌راد تأکید می‌کند تصویربرداری و اسکن ریه تنها با نظر پزشک در شرایطی که استفاده از این تجهیزات برای فرد ضرر کمتری به نسبت مزیت آن داشته باشد باید انجام شود: «بسیاری از متقاضیان تصویربرداری و سی‌تی‌اسکن کسانی هستند که پزشک این روش تشخیصی را برای آنها تجویز نکرده است. حضور گسترده این افراد در مراکز ارائه خدمات سی‌تی‌اسکن و تصویربرداری باعث شده، کارکرد این مراکز برای بیمارانی که به این خدمت نیاز فوری دارند با مشکل روبه‌رو شود.»
خطر در کمین بیماران غیرکرونایی
مدت انجام رادیولوژی مشخص است؛ نه می‌شود تندتر انجامش داد و نه کندتر. خیلی‌ها این را نمی‌دانند. بیشتر افراد از اینکه مدت زیای است در رادیولوژی معطلند، گلایه دارند، اما چاره‌ای جز انتظار کشیدن برای رسیدن نوبتشان ندارند.
سعیده حاتمی ۶ساعت است منتظر مانده و ۴نفر دیگر جلوی او هستند. مدام به ساعتش نگاه می‌کند. مانند داوری که وقت را محاسبه می‌کند، آمار اینکه چند بیمار داخل رفته‌اند و کار هرکدامشان چقدر طول کشیده را دارد؛ برای همین می‌داند احتمالاً باید ۲ساعت دیگر منتظر بماند تا نوبتش شود.
می‌گوید: «برای مادرم نوبت رادیولوژی دارم. مادرم هر چند وقت یک‌بار به دستور پزشک باید سی‌تی‌اسکن بدهد. مبتلا به سرطان است و باید زیرنظر باشد. اثرات داروهایی را که مصرف می‌کند دکتر با سی‌تی‌اسکن باید بداند. چون سالن انتظار شلوغه، مادرم داخل ماشین نشسته تا نوبتش شود.»
حاتمی جزو معدود افرادی است که پزشک دستور انجام سی‌تی‌اسکن را به او داده است. بسیاری دیگر حتی نسخه پزشک هم ندارند و با نظر خودشان برای سی‌تی‌اسکن ریه به مرکز آمده‌اند؛ اتفاقی که باعث شده حاتمی هر بار با ترس زیادی مادرش را برای سی‌تی‌اسکن به مرکز بیاورد: «هر بار برای سی‌تی‌اسکن می‌آیم، دلم می‌لرزد. نگرانم نکند یکی از آدم‌هایی که اینجا هستند یا دستگاه آلوده به ویروس باشد و آن وقت اتفاق بدی برای مادرم بیفتد. چاره‌ای ندارم باید مادرم را بیاورم. اگر دست خودم بود، سی‌تی‌اسکن نمی‌آمدم. ای کاش برای بیمارانی مثل ما مراکز خاصی درست شود که امنیت داشته باشد و بیمارهایی مثل ما با ترس برای سی‌تی‌اسکن نیایند.»
تعداد مراکز سی‌تی‌اسکن دولتی و خصوصی آنقدر نیست که بتواند حجم بالای متقاضی انجام سی‌تی‌اسکن را پاسخ دهد. بسیاری از مراکز با صف‌های طولانی متقاضی روبه‌رو هستند و امکان افزایش تعداد مراکز هم به‌دلیل هزینه‌های سنگینی که دارند، وجود ندارد؛ هر چند اخباری درباره پذیرش نکردن بیماران مبتلا به کرونا در مراکز سی‌تی‌اسکن شنیده می‌شود اما، عملا همه این مراکز در حال پذیرش این دسته از بیماران هستند.
چالش‌های مراکز رادیولوژی
نگرانی‌ها و چالش‌هایی که بیماران غیرکرونایی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند بر عملکرد مراکز رادیولوژی و تصویربرداری هم اثر گذاشته است.
پزشکی‌راد به همشهری می‌گوید انبوه مراجعه‌کنندگان باعث شده بیشتر وقت مراکز تصویربرداری و رادیولوژی به این افراد اختصاص پیدا کند و بیماران غیرکرونایی با مشکلاتی برای ویزیت و انجام آزمایش‌های خود روبه‌رو شوند: «قبل از شیوع کرونا، مراکز شبانه‌روزی تصویربرداری و سی‌تی‌اسکن بین ۴۰تا ۵۰مورد سی‌تی‌اسکن و تصویربرداری انجام می‌دادند، کرونا که شایع شد این عدد به روزی ۱۰۰مورد رسیده که بیشتر آنها، اسکن ریه است. اگر این روند ادامه پیدا کند، بیماران غیرکرونایی به‌سختی می‌توانند نوبت انجام آزمایش از مراکز بگیرند.»
این متخصص رادیولوژی فرسودگی شدید دستگاه‌ها را از چالش‌های پیش‌روی رادیولوژیست‌ها و مراکز تصویربرداری می‌داند و معتقد است اگر این فشار کاهش پیدا نکند، ممکن است در آینده نزدیک شاهد تعطیلی برخی مراکز به‌دلیل خرابی دستگاه‌ها و ناتوانی در پرداخت هزینه‌های تعمیرات دستگاه‌های خراب شده باشیم: «هر تیوپ پرتاب‌کننده اشعه در دستگاه سی‌تی‌اسکن مقدار معینی این فرایند را انجام می‌دهد. بعد از این مدت، تیوپ باید عوض شود. هزینه تعویض آن ۷۰۰میلیون تومان است. با تعرفه‌های فعلی و انبوه تقاضا امکان تامین این هزینه از سوی مراکز نیست؛ حتی درصورت تامین شدن مبلغ، تحریم‌ها مانع بزرگی برای تعمیر و تعویض قطعات است؛ چراکه این دستگاه‌ها و تجهیزات، وارداتی هستند و در بازار آزاد باید تامین شوند؛ بنابراین اگر روند فعلی اصلاح نشود، به‌زودی باید شاهد تعطیلی مراکز سی‌تی‌اسکن و رادیولوژی باشیم.»
منبع: همشهری ـ حمیدرضا بوجاریان
نظر شما